Oszustwo podatkowe
Oszustwo podatkowe (Steuerhinterziehung) jest jednym z najbardziej powszechnych deliktów popełnianych w Niemczech. Wielu Niemcom ciśnienie skoczyło, jak się dowiedzieli, że fiskus nosi się z zamiarem nabycia dysków z danymi niemieckich klientów szwajcarskich banków. Jako reakcję na zbyt łagodne traktowanie oszustów podatkowych prawodawca w 2015 zaostrzył prawo skarbowo-karne.
Umyślne oszustwo podatkowe
Oszustwo podatkowe popełnia, kto występując wobec administracji skarbowej (Finanzverwaltung), do której oprócz urzędów skarbowych należą też np. Familienkasse i urzędy celne, umyślnie podaje fałszywe lub nie pełne informacje lub zaniecha podania informacji, które podać powinien, jeżeli te informacje są istotne dla ustalenia podatku i fiskus przez to straci lub uzyska zbyt późno należny podatek lub Familienkasse wypłaci zbyt duży Kindergeld. Oszust podatkowy musi działać umyślnie. Samo usiłowanie jaki i pomocnictwo oszustwa podatkowego są karalne. Jeżeli urząd skarbowy lub Familienkasse dowie się o okolicznościach, które mogą świadczyć o popełnieniu oszustawa podatkowego, muszą rozpocząć postępowanie karne.
Też nie oddanie rocznego rozliczenia PIT lub mięsiecznego VAT jest traktowane jako oszustwo podatkowe, jeżeli termin na rozliczenie minął. Tutaj ale w praktyce urzędy skarbowe najpierw wysyłają upomnienia i nakładają kary administracyjne na podatnika, np. Säumniszuschläge, zanim przekażą sprawę do jednostki Bußgeld- und Strafsachenstelle (BuStra), która ma uprawienia prokuratorskie. Wydanie decyzji o oszacowaniu podatku (Schätzungsbescheid) przez urząd skarbowy i zapłacenie oszacowanego podatku przez podatnika nie znosi jego odpowiedzialności karnej. Do momentu złożenia zaległego rozliczenia BuStra może rozpocząć postępowanie karne.
Kara za umyślne oszustwo podatkowe to pozbawienie wolności do pięciu lat – w razie szczególnie ciężkich przypadków nie mniej niż sześć miesięcy do dziesięciu lat – lub kara grzywny. Szczególnie ciężkie przypadki zachodzą np. wtedy, jeżeli szkoda wyrządzona fiskusowi przekracza EUR 50.000. Dotychczas nie karalny oszust podatkowy, który wyrządza szkodę powyżej EUR 100.000, nie może już raczej liczyć na karę grzywny. Jeżeli szkoda przekroczy EUR 1.000.000, to delikwent też nie może liczyć na zawieszenie kary więzienia.
Umyślne oszustwo podatkowe przedawnia się po pięciu latach – w razie szczególnie ciężkich przypadków po dzisięciu latach. To jest właśnie główny powód, dla którego dokumenty podatkowe należy przechowywać przez minimum dziesięć lat. Tutaj ale należy wziąć pod uwagę, że bieg przedawnienia przy zaniechania oddania rozliczenia zaczyna się dopiero w momencie, kiedy urzędy skarbowe już z reguły nie rozliczyły danego okresu podatkowego.
Skrócenie podatków przez niedbalstwo (leichtfertige Steuerverkürzung)
Jeżeli pojawi się błąd na korzyść podatnika, to BuStra sprawę będzie prowadzić prawie zawsze wstępnie jako umyślne oszustwo podatkowe. Jeżeli ale w trakcie postępowania okaże się, że nie ma podstaw, aby sądzić, że podatnik działał umyślnie, to kwalifikacja czynu zostanie zmieniona na skrócenie podatków przez niedbalstwo (leichtfertige Steuerverkürzung). Skrócenie podatków przez niedbalstwo nie jest przestępstwem podatkowym (Steuerstraftat) jak umyślne oszustwo podatkowe ale wykroczeniem (Ordnungswidrigkeit). Kara tutaj wynosi grzywnę do EUR 50.000.
Nakaz karny (Strafbefehl)
W mniejszych sprawach skarbowo-karnych postępowanie z reguły kończy się bez rozprawy sądowej nakazem karnym. Nakaz karny wydaje sąd na wniosek urzędu skarbowego lub Familienkasse bez rozprawy. Sąd tutaj sprawę bada tylko bardzo powierzchownie i wydaje wyrok – nakaz karny ma moc wyroku skazującego - bez prawdziwego wysłuchania podatnika. Podatnik za to ma możliwość odwołania się od nakazu karnego, co powoduje, że sąd przechodzi do normalnego postępowania karnego, w którym urząd skarbowy lub Familienkasse jak zwyła prokuratura muszą udowodnić popełnienie czynu karnalnego przez podatnika. W postępowaniu sądowym oraz już w postępowaniu przygotowawczym (Ermittlungsverfahren) podatnik ma prawo do skorzystania z pomocy adwokata.
Zgłoszenie samego siebie (Selbstanzeige)
Jeżeli czyn karny został już popełniony (Vollendung), z reguły delikwent już nie ma możliwości uniknąć kary przez naprawienie szkody. W prawie skarbowo-karnym istnieje wyjątek od tej reguły. Prawodawca daje oszuście podatkowemu możliwość zgłoszenia samego siebie z uniknięciem kary. Instytucja zgłoszenia samego siebie z uniknięciem kary jest bardzo kontrowersyjna. Przeciwnicy argumentują, że uczciwy podatnik płaci miesiąc w miesiąc swoje należne podatki a oszust gra grę, w którą z reguły wygrywa. Jak uda mu się oszukać, to zaoszczędzony podatek jest jego zyskiem. Jak nie uda mu się i nastąpią przesłanki, że fiskus go zacznie badać, to uda się do swojego adwokata a ten mu formalnie prawomocne przygotuje zgłoszenie samego siebie i oprócz honorarium adwokata i ewentualnych odsetek karnych nie ma żadnej szkody wobec uczciwego podatnika. Prawodawca uwzględnił tą krytykę i w 2011 r. i 2015 r. zaostrzył formalne wymogi zgłoszenia samego siebie z uniknięciem kary.
Zgłoszenia samego siebie nie ma mocy uniknięcia kary, jeżeli:
- właściwy urząd rozpoczął już sprawdzanie podatnika
- BuStra lub prokuratura rozpoczęła postępowanie przygotowawcze
- wyrządzona fiskusowi szkoda pojedynczego czynu przekracza EUR 25.000
- istnieją przesłanki szczególnie ciężkich przypadków
- podatnik nie ujawni naraz wszystkich oszustw podatkowych danego podatku z ostatnich dziesięciu lat
- podatnik nie zapłaci bezzwłocznie zaległy podatek i ewentualne odsetki karne
Jeżeli wyrządzona fiskusowi szkoda pojedynczego czynu przekracza EUR 25.000 lub istnieją przesłanki szczególnie ciężkich przypadków oszust podatkowy i tak może uzyskać możliwość uniknięcia kary, jeżeli zapłaci oprócz zaległego podatku i odsetek karnych dodatek w wysokości
- 10%, jeżeli zaległy podatek nie przekracza EUR 100.000
- 15%, jeżeli zaległy podatek przekracza EUR 100.000 ale nie przekracza EUR 1.000.000
- 20%, jeżeli zaległy podatek przekracza EUR 1.000.000
Zgłoszenie same siebie należy starannie przygotować, najlepiej z pomocą adwokata specjalizującego się w prawie podatkowym (Fachanwalt für Steuerrecht).